تحلیل تطبیقی داستان غنایی شاه و کنیزک در مثنوی با پیش متن های آن

نویسندگان

صادق جقتایی

دانشگاه ولایت فاطمه شکاری

دانشگاه ولایت

چکیده

تکثّر معنایی متن و ماهیت چند آوایی متون ادبی که در پیوند با نظریۀ بینامتنیت است، از جمله دست­آوردهای بسیار مهم و مغتنم نظریه­های ادبی مدرن می­باشد که چشم­اندازهای متنوعی را در برابر مفسران و منتقدان متون ادبی ­گشوده است. در میان آثار روایی، مثنوی مولانا از منظر ارتباطات بینامتنی، بویژه از لحاظ فزون­متنیتی بی مانند است؛ چنان که نخستین داستان مثنوی، شاه و کنیزک، بیش متن چندین جریان و داستان مشابه در متون روایی و غیر روایی­ هم­چون فردوس الحکمه، عیون الاخبار، قانون، ذخیرۀ خوارزمشاهی، چهارمقاله، اخبار النساء، اسکندرنامه، اقبال نامه ، جوامع­الحکایات و مصیبت نامه است. مقایسۀ این داستان با روایات پیش­متن آن، بر اساس نظریۀ فزون­متنیتی ژنت، سوای تعیین میزان ارتباط آنها با یکدیگر، نمایش­گر ذوق سرشار مولانا در هنر داستان­پردازی است. در این جستار، تجزیۀ روایت مثنوی به پیرفت های گزاره­ها و تحلیل تطبیقی آن ها با اجزای روایات پیش­متن بر مبنای نظریۀ فوق، نشان می­دهد که ارتباط روایت بیش­متن با پیش متن های منظوم، از نوع گشتار غیر مستقیم و پیچیده است و ارتباط آن با پیش متن های منثور، از نوع جایگشت شعر­سازی است. همچنین کاربست اصل تداعی آزاد، که حاصل آن استفادۀ بسیار مولوی از داستان­های درونه­ای و گریزهای آگاهانه و عامدانۀ معنایی است، به شکست­های پی در پی در خط داستان انجامیده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل تطبیقی داستان غنایی شاه و کنیزک در مثنوی با پیش‌متن‌های آن

تکثّر معنایی متن و ماهیت چند آوایی متون ادبی که در پیوند با نظریۀ بینامتنیت است، از جمله دست­آوردهای بسیار مهم و مغتنم نظریه­های ادبی مدرن می­باشد که چشم­اندازهای متنوعی را در برابر مفسران و منتقدان متون ادبی ­گشوده است. در میان آثار روایی، مثنوی مولانا از منظر ارتباطات بینامتنی، بویژه از لحاظ فزون­متنیتی بی‌مانند است؛ چنان که نخستین داستان مثنوی، شاه و کنیزک، بیش‌متن چندین جریان و داستان مشابه ...

متن کامل

تحلیل داستان شاه و کنیزک در مثنوی مولوی

  داستان شاه و کنیزک نخستین داستان مثنوی و نخستین سخن مولوی پس از ذکر ماجرای نمادین و تمثیلی نامه نی است. به احتمال قوی به سبب قرابت زمانی و مکانی نی‌نامه با این داستان، یکی از جدی‌ترین داستانهای مثنوی است و همان گونه که مولوی تمام آن را که در مثنوی بیان آن را در نظر داشته، در نی نامه بیان کرده است1، در این داستان نیز غالب اصول و عقاید مربوط به جهان بینی، تجارب روحانی و حیاتی و ماجرای روح آدمی ...

متن کامل

تحلیل داستان شاه و کنیزک در مثنوی مولوی

داستان شاه و کنیزک نخستین داستان مثنوی و نخستین سخن مولوی پس از ذکر ماجرای نمادین و تمثیلی نامه نی است. به احتمال قوی به سبب قرابت زمانی و مکانی نی نامه با این داستان، یکی از جدی ترین داستانهای مثنوی است و همان گونه که مولوی تمام آن را که در مثنوی بیان آن را در نظر داشته، در نی نامه بیان کرده است1، در این داستان نیز غالب اصول و عقاید مربوط به جهان بینی، تجارب روحانی و حیاتی و ماجرای روح آدمی در...

متن کامل

تحلیل تطبیقی مقولۀ عشق در داستان ضیافت افلاطون و داستان پادشاه و کنیزک مولانا

مطالعۀ عشق و مفهوم آن، نه به عنوان یک مفهوم فلسفی، ادبی یا اجتماعی، بلکه به عنوان یک مفهوم چند بعدی، ابعاد مختلف زندگی بشر، از ماجرای رازناک آفرینش تا زندگی در دنیای ماشین زدۀ امروز را دربرگرفته است و اندیشۀ دانشوران اقوام مختلف، از افلاطون و ابن سینا گرفته تا سیمون دِ بوار و استرنبرگ را درنوردیده است. همین است که ما عشق را، مقوله‌ای برانگیزنده می‌شناسیم که در لایه‌های مختلف زندگی بشر شورآفرینی ...

متن کامل

تحلیل روانشناختی تیپ شخصیّتی «پادشاه» در داستان پادشاه و کنیزک مثنوی بر مبنای الگوی اناگرام

اناگرام یکی از الگوهای مهم شناخت شخصیّت در روانشناسی نوین است که با به‌کارگیری آن می‌توان نوع تیپ شخصیّتی هر فرد را از میان تیپ‌های نه‌گانه بازشناخت. مولوی در مثنوی همانند یک هنرمند سترگ به خلق شخصیّت‌ها پرداخته‌است و همچون روانشناسی چیره‌دست از لایه‌های درونی شخصیّت‌های داستان‌های خود آگاه است. یکی از داستان‌های مهم و برجستة ادبی ـ تعلیمی در مجموعة حکایت‌های دویست‌و‌چندگانة مثنوی، داستان «پادشاه و...

متن کامل

تحلیل کهن‌الگویی داستان پادشاه و کنیزک

داستان پادشاه و کنیزک آیینهٔ تمام‌نمای روایت‌های داستانی مثنوی است، روایتی که محل تجلی خاطرهٔ نژادی انسان (کهن‌الگوها) از نماد عشق در ناخودآگاه جمعی مولانا است. نماد عشق در داستان پادشاه و کنیزک، نیرویی است که معنای خودآگاهی، یعنی ادراک و صور مواد اولیه را فراهم می‌‌آورد تا پادشاه جان مولانا به یاری این نماد به فرایند فردیت برسد. در این جستار سعی بر آن است تا با بررسی عناصر روان‌شناسی تحلیلی یونگ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
پژوهشنامه ادب غنایی

جلد ۱۴، شماره ۲۷، صفحات ۶۳-۸۴

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023